Δομή πρωταθλημάτωνΤο πρωτάθλημα της Ε.Π.Σ.Α. απότελείται από τρεις κατηγορίες. Οι πρωταθλήτρια και δευτεραθλήτρια ομάδες της Α΄ κατηγορίας ανεβαίνουν σήμερα στη Δ΄ Εθνική. Να σημειωθεί ότι αρχικά η Α' κατηγορία διεξάγονταν σε έναν όμιλο, ενώ από το 1967-68 (κατόπιν αναδιάρθρωσης) αποτελείται από δυο ομίλους και ο (υπερ)πρωταθλητής αναδεικνύεται μετά από αγώνα μπαράζ μεταξύ των δυο πρωταθλητών ομίλων. Ο ηττημένος αυτού του αγώνα λογίζεται σαν δευτεραθλητής της Α' κατηγορίας Αθηνών.
Η συνήθης σύνθεση των πρωταθλημάτων της ένωσης έχει ως εξής:
- Α΄ κατηγορία: 32 ομάδες (δύο όμιλοι των 16)
- Β΄ κατηγορία: 48 ομάδες (τρεις όμιλοι των 16)
- Γ΄ κατηγορία: 43 ομάδες (τρεις όμιλοι των 14 ή 15)
Σύνθεση-ρόλος της Α' κατηγορίας
Έως και την περίοδο 1958-59 η Ά Κατηγορία Αθηνών περιελάμβανε στη σύνθεσή της τις κορυφαίες ομάδες της Αθήνας (ΠΑΟ, ΑΕΚ, Πανιώνιο, Απόλλωνα Αθηνών, Φωστήρα, Αστέρα Αθηνών, Αθηναϊκό, Αιγάλεω) ενώ από το 1960 και μετά απώλεσε σημαντικό μέρος της αίγλης της, αφού οι περισσότερες από τις προαναφερόμενες ομάδες προκρίθηκαν για την Α' Εθνική και αργότερα τη Β' Εθνική.
Τις πρώτες τρεις χρονιές (1959-60 έως και 1961-62) η Α' Αθηνών αποτέλεσε ουσιαστικά έναν προκριματικό όμιλο για την είσοδο σε ένα τουρνουά (μια μορφή Β' Εθνικής) που θα οδηγούσε στην Α' Εθνική ενώ από το 1962-63 που δημιουργήθηκε η μόνιμη Β' Εθνική, η τοπική κατηγορία υποβαθμίσθηκε περισσότερο. Ωστόσο, από το 1966 οι πρώτοι της βαθμολογίας της Α' κατηγορίας κέρδιζαν το δικαίωμα συμμετοχής σε περιφερειακό τουρνουά (γνωστό τότε σα "Γ' Εθνική" ή "Ερασιτεχνικό") το οποίο διεξαγόταν σε ομίλους, για την άνοδο στην Β' Εθνική.
Από το 1968 και μέχρι σήμερα οι όμιλοί της είναι δύο και οι δύο πρωταθλήτριες δίνουν αγώνα μπαράζ για την ανάδειξη του υπερπρωταθλητή (άτυπος τίτλος). Το 1977 καταργήθηκε το προκριματικό τουρνουά και δημιουργήθηκε το Εθνικό Ερασιτεχνικό Πρωτάθλημα και οι πρωταθλητές της Α' ΕΠΣΑ λάμβαναν μέρος σε αυτό. Το ίδιο συνέβαινε και μετά τη μετονομασία του Εθνικού Ερασιτεχνικού σε Δ' Εθνική κατηγορία (ή Περιφερειακό Πρωτάθλημα) με την επισήμανση πως κάποιες ελάχιστες φορές χρειάσθηκαν για αυτό προκριματικοί αγώνες (θα τα δούμε αναλυτικά κατά την παρουσίαση των σεζόν)
Να σημειωθεί ακόμη, ότι τα τελευταία χρόνια ως Ά Αθηναϊκή κατηγορία λογίζεται επίσης και η πρώτη κατηγορία των νεοϊδρυθεισών ένώσεων Δυτικής Αθήνας (Ε.Π.Σ.Δ.Α.-2003) και Ανατολικής Αθήνας (Ε.Π.Σ. ΑΝ.Α.-2004) των οποίων οι πρωταθλήτριες ομάδες ανέρχονται επίσης στη Δ' Εθνική.
Πρόκριμα για τον Πανελλήνιο τίτλο
Έως και την αγωνιστική περίοδο 1958-59, οι πρώτες τρείς ή τέσσερις ομάδες της τελικής βαθμολογίας της Ά Αθηνών έπαιρναν "εισιτήριο" για την τελική φάση του λεγόμενου πρωταθλήματος Ελλάδας, μαζί με τις αντίστοιχες ομάδες από τις Ενώσεις Πειραιώς και Θεσσαλονίκης και μερικούς επαρχιακούς συλλόγους που προκρίνονταν μέσω ειδικού τουρνουά.
Δυναμικότητα της Α' ΑθηνώνΑντιλαμβάνεται ο καθένας πόσο σπουδαία ήταν η κατάκτηση κάποιας από τις πρώτες θέσεις, αφού τα σωματεία είχαν έτσι τη δυνατότητα να ξεφύγουν από πολύμηνη αγωνιστική απραξία αλλά και να διεκδικήσουν τον Πανελλήνιο τίτλο. Να σημειωθεί ότι η Α' Αθηνών ήταν η δυσκολότερη από κάθε άλλη τοπική κατηγορία, καθώς οι σύλλογοι που την απάρτιζαν ήταν σαφώς ισχυρότεροι τόσο από τους αντιστοίχους του Πειραιά (αν εξαιρεθεί ο ΟΣΦΠ και ο Εθνικός, όσο και από εκείνους της Θεσσαλονίκης (πλην ΠΑΟΚ).
Από πολλούς μάλιστα έχει υποστηριχθεί ότι οι Αθηναϊκές ομάδες έφθαναν σχεδόν εξουθενωμένες (λόγω μεγάλου ανταγωνισμού αλλά και έλλειψης των σημερινών προπονητικών υποδομών) στην τελική φάση, σε αντίθεση με τον Ολυμπιακό (που ήταν πιο ξεκούραστος) και έτσι ίσως να εξηγείται η "μονοκρατορία" των τίτλων από τους Πειραιώτες στη δεκαετία του '50, σε συνδυασμό του τι συνέβει όταν δημιουργήθηκε η Α' Εθνική κατηγορία.
Πρωταθλητές (της Α' κατηγορίας ΕΠΣΑ)
Πριν την καθιέρωση των εθνικών κατηγοριών
Σαιζόν Πρωταθλητής
1924 Γ.Σ. Απόλλων Σμύρνης
1925 Παναθηναϊκός Α.Ο.
1926 Παναθηναϊκός Α.Ο.
1927 Παναθηναϊκός Α.Ο.
1928 Α.Π.Σ. Ατρόμητος Αθηνών
1929 Παναθηναϊκός Α.Ο.
1930 Παναθηναϊκός Α.Ο.
1931 Παναθηναϊκός Α.Ο.
1932 Π.Ο. Γουδί
1933 Π.Ο. Γουδί
1934 Παναθηναϊκός Α.Ο.
1935 Διεκόπη
1936 Α.Ο. Αστέρας Γκύζη
1937 Παναθηναϊκός Α.Ο.
1938 Γ.Σ. Απόλλων Σμύρνης
1939 Παναθηναϊκός Α.Ο.
1940 ΑΕΚ
1941 Διεκόπη λόγω κήρυξης του ελληνοϊταλικού πολέμου.
1941-45 Δεν διεξήχθη λόγω της κατοχής και των "Δεκεμβριανών"
1946 ΑΕΚ
1947 ΑΕΚ
1948 Γ.Σ. Απόλλων Σμύρνης
1949 Παναθηναϊκός Α.Ο.
1950 ΑΕΚ
1951 Πανιώνιος
1952 Παναθηναϊκός Α.Ο.
1953 Παναθηναϊκός Α.Ο.
1954 Παναθηναϊκός Α.Ο.
1955 Παναθηναϊκός Α.Ο.
1956 Παναθηναϊκός Α.Ο.
1957 Παναθηναϊκός Α.Ο.
1958 Γ.Σ. Απόλλων Σμύρνης
1959 Παναθηναϊκός Α.Ο.
Μετά την καθιέρωση των εθνικών κατηγοριών
Σαιζόν Πρωταθλητής
1960 Α.Ο. Αιγάλεω
1961 Α.Ο. Αιγάλεω
1962 Α.Π.Σ. Ατρόμητος Αθηνών
1963 Α.Ο. Ηλυσιακός
1964 Π.Α.Ο. Καλογρέζας
1965 Α.Ε. Χαλανδρίου
1966 Α.Π.Ο. Αττικός
1967 Α.Ο. Πετράλωνα
1968 Γ.Σ. Ίκαρος Αθηνών
1969 Γ.Σ. Καλλιθέα
1970 Α.Ο. Αχαρναϊκός
1971 Α.Ο. Ηλυσιακός
1972 Α.Ο. Ηλυσιακός
1973 Αστέρας Ζωγράφου
1974 Π.Α.Ο. Θρίαμβος Αθηνών
1975 Π.Α.Ο. Άγιος Δημήτριος
1976 Γ.Σ. Καλλιθέα
1977 Π.Α.Ο. Άγιος Δημήτριος
1978 Π.Α.Ο. Ρουφ
1979 Α.Σ. Διαγόρας Αιγάλεω
1980 Αθηναΐς Κυψέλης
1981 Α.Ο. Αγίου Ιεροθέου
1982 Γ.Σ. Ηλιούπολης
1983 Χαραυγιακός
1984 Γ.Σ. Μαρκό
1985 Α.Ο. Βουλιαγμένης
1986 Ο.Φ. Χολαργού
1987 Α.Ο. Ακράτητος
1988 Γ.Σ. Ηλιούπολης
1989 Α.Π.Σ. Κεραυνός Κερατέας
1990 Α.Π.Ε. Αγίας Ελεούσας
1991 Α.Π.Ε. Αγίας Ελεούσας
1992 Α.Ο. Αγίας Παρασκευής
1993 Α.Π.Ο. Αττικός
1994 Α.Ο. Αγίου Ιεροθέου
1995 Ολυμπιακός Λιοσίων
1996 Γ.Σ. Ηλιούπολης
1997 Α.Ο. Ακράτητος
1998 Αστέρας Ζωγράφου
1999 Α.Ο. Ηλυσιακός
2000 Α.Π.Ε. Αγίας Ελεούσας
2001 Ηλυσιακός Α.Ο.
2002 Α.Ο. Τερψιθέας
2003 Αθηναΐς Κυψέλης
2004 Α.Ο. Αγίας Παρασκευής
2005 Α.Ο. Σούρμενα
2006 Γ.Σ. Αγίων Αναργύρων
2007 Παράδεισος Αμαρουσίου (1ος Όμιλος)-Ολυμπιακός Λιοσίων (2ος Όμιλος)
2008 ΑΟ Πεύκη (1ος Όμιλος)-Βριλήσσια (2ος Όμιλος)
2009 Ελπιδοφόρος Ν.Κηφισιάς (1ος Όμιλος)-Πέρα Κλουμπ (2ος Όμιλος)
2010 Περιστέρι (1ος Όμιλος)-Ήφαιστος Περιστερίου (2ος Όμιλος)
- Πηγή: H ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου, 1895-1985, Γεώργιος Κουσσουνέλος (1985)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου